13 Δεκεμβρίου, 2023  | Νέα

Eργοδότης : Eφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς
Ετος μελέτης: 2023
1ος Επιστημονικός συνεργάτης: Δρ. Γεράσιμος Θωμάς, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ
2ος Επιστημονικός συνεργάτης: Δρ. Κωνσταντίνος Ζάμπας, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ
3ος Επιστημονικός συνεργάτης: Bασίλειος Τσιτσίας, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Πανεπιστημίου Πατρών.
4ος Επιστημονικός συνεργάτης: Aναστάσιος Κοκοσάρης, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ – MSc
5ος Επιστημονικός συνεργάτης: Aλέξανδρος Κρίθαρης, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ

Aπό την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς ανατέθηκε η μελέτη με τίτλο: «Mελέτη Αποκατάστασης Κίονα της Δίτονης Κιονοστοιχίας στην Βόρεια Πλευρά του Σηκού του Ναού της Αφαίας στην Αίγινα».
Στον υπό μελέτη κίονα, είχε πραγματοποιηθεί κατά το παρελθόν (δεκαετία ‘60) μεταξύ τους επικόλληση σπασμένων αυθεντικών μελών του καθώς και αντικατάσταση ολόκληρου του κατώτερου τμήματος της βάσης του, από νέο τεχνητό μέλος, το οποίο όμως με την πάροδο των χρόνων αστόχησε. Επίσης, είχαν εκτελεστεί και τοπικές αντικαταστάσεις τμημάτων της επιφάνειάς του (απολεπισμάτων) καθώς και σφραγίσεις ρηγματώσεων λεπτού εύρους.

Στο πλαίσιο εκτέλεσης εργασιών της πράξης ΑΡΧΥΤΑΣ για την προστασία μνημειακών κατασκευών», εγκρίθηκαν και υλοποιήθηκαν πολύ πρόσφατα (Ανοιξη 2023) οι προτάσεις για προσωρινές τοπικές επεμβάσεις, οι οποίες και προέβλεπαν την περίδεση και σύσφιξη του κίονα σε δύο χαρακτηριστικές θέσεις με μεταλλικά κυκλικά δακτυλιοειδή ελάσματα, στην περιοχή που εμφάνισε την έντονη αποδιοργάνωση και ρηγμάτωση υλικού.

Ο κίονας ανήκει σε δίτονη κιονοστοιχία, που θεωρείται τμήμα όλου του δομικού συστήματος του ναού. Με την σημερινή μορφή και λειτουργία που έχει ο κίονας, η στατική του λειτουργία έχει πια τροποποιηθεί και χαρακτηρίζεται στατικά, επί το δυσμενέστερο, ως έχων λειτουργία αυτοτελούς κατακόρυφου ταλαντωμένου προβόλου.
Τα κύρια στατικά προβλήματα του κίονα εστιάζουν στην έντονη και εκτεταμένη απώλεια δομικής μάζας του κίονα χαμηλά, λίγο πιο πάνω από την βάση του λόγω των αυτεντατικών καταστάσεων που έχουν αναπτυχθεί εξ’ αιτίας της διόγκωσης των οξειδωμένων οπλισμών σύνδεσης που εφαρμόστηκαν σε παλαιότερη αποκατάσταση εσωτερικά, στον πυρήνα του κορμού του αυθεντικού κίονα, στην ύπαρξη μεγάλης οριζόντιας ρηγμάτωσης σχεδόν διαμπερούς, που παρατηρείται και στο άνω τμήμα του κύριου συμπαγούς τεχνητού μέλους που αντικατέστησε κατά την προηγούμενη αποκατάσταση ολόκληρη την βάση του κίονα καθώς και στην αποκοπή τμημάτων του παλαιότερου υλικού συγκόλλησης.
Η πρόταση αποκατάστασης εστιάζει :
α) στην περίδεση του κίονα και τοπική ανασήκωση αυτού ως έχει,
β) στην πολύ προσεκτική κατάβαση και μεταφορά του κιονόκρανου και κατόπιν του κορμού του κίονα στο επίπεδο δαπέδου του ναού, με την χρήση της παραπάνω διάταξης,
γ) στην αποσυναρμολόγηση με προσοχή και αφαίρεση του ιμάντα σύσφιξης καθώς και των δύο μεταλλικών δακτυλίων περίδεσης του κίονα,

δ) στην εξυγίανση της διεπιφάνειας κίονα – επιστυλίων, στην αποκαλυπτόμενη άνω παρειά των επιστυλίων,

ε) στην καθαίρεση όλων των σαθρών λίθινων συμπληρωμάτων που τέθηκαν στον κίονα σε προηγούμενη επισκευαστική επέμβαση,

στ) στην αφαίρεση των παλαιότερων οξειδωμένων οπλισμών που είχαν τεθεί κατά την προηγούμενη αποκατάσταση,

ζ) στην προσεκτική συλλογή και καταγραφή όλων των ενδεχόμενων τεμαχίων (απολεπισμάτων) του αυθεντικού κίονα, που σήμερα έχουν υποστεί διαρραγή και αποκόλληση από τον κυρίως κορμό, προκειμένου να επανατοποθετηθούν στην επακριβή τους θέση, κατά την αποκατάσταση,

η) στην συμπλήρωση με νέο φυσικό λίθο όλων των περιοχών που εμφανίζουν σημαντική απώλεια υλικού, κυρίως στην βάση του κίονα, η οποία και θα πρέπει να αντικατασταθεί ολόκληρη από νέο μεγάλο ατόφιο φυσικό λίθο και

θ) στην κατασκευή νέου κατακόρυφου γόμφου από ανοξείδωτο χάλυβα AISI-316 στην βάση του αποκατεστημένου κίονα, για την σύνδεσή του με τα υποκείμενα επιστύλια.

Ο νέος μακρύς γόμφος (όρθιο αγκύριο – βλήτρο) θα φέρει κολουροκωνική απόληξη και θα εισδύει εντός δακτυλιοειδούς κυλινδρικού εμφυτεύματος, προσαρμοσμένου στην κάτω έδρα του αποκατεστημένου κίονα με κονίαμα σε διάτρημα.

Το κολουροκωνικό σχήμα του νέου κατακόρυφου γόμφου θα επιτρέπει λικνιστικές μικροκινήσεις, χωρίς όμως να επιτρέπει την οριζόντια μετακίνηση του κίονα (δράση βλήτρου) και χωρίς να επιτρέπει την κατακόρυφη ανασήκωση ξεκλειδώματος του κίονα από τη θέση γομφώσεως.

Για την μελέτη του κίονα έγινε μη γραμμική ανάλυση, προκειμένου να προσομοιωθεί η λικνιστική συμπεριφορά του. Επίσης εφαρμόστηκαν τεχνητά επιταχυνσιογραφήματα.

Υπήρξε υποδιαίρεση των κιόνων και των επιστυλίων σε μικρότερα τμήματα για την ορθή κατανομή των μαζών. Εγινε εισαγωγή κατάλληλων αρθρώσεων για τον αποκλεισμό μεταφοράς ροπών μεταξύ των μελών, ακριβώς λόγω του τρόπου κατασκευής της κιονοστοιχίας.

Τέλος υπήρξε και ειδική πρόσθετη μη γραμμική ανάλυση για την διερεύνηση της συμπεριφοράς του γόμφου υπό ακραίες σεισμικές δυνάμεις.